احیای دریاچه ارومیه سیاست هشت ساله دولت تدبیر وامید

به گزارش بردباری نیوز، جواد رحمتی به تبیین مهم‌ترین عوامل دخیل در روند خشکی دریاچه ارومیه پیش از استقرار دولت تدبیر و امید پرداخت و گفت: تغییرات اقلیمی و استمرار خشکسالی‌ها، توسعه نامتوازن بخش کشاورزی و عدم نظارت بر آن و برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب تجدیدپذیر در حوضه از مهم‌ترین عواملی به شمار می‌آیند که در اواخر دولت‌ دهم، دریاچه ارومیه را در آستانه خشکی کامل قرار دادند.

وی به تشکیل کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به ریاست معاون اول رییس جمهور و ابلاغ آغاز عملیات اجرایی و راهکارهای احیای دریاچه توسط رییس جمهور در نخستین ماه‌های فعالیت دولت یازدهم نیز اشاره کرد و ادامه داد: این راهکارها توسط دانشگاه صنعتی شریف و با بهره‌گیری از ۵۰۰ کارشناس ایرانی و ۵۰ کارشناس خارجی ارائه شده بود که نهایتا به تصویب هیات وزیران رسید.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان شرقی در ادامه سخنان خود با قدردانی از عملکرد دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های دخیل در احیای دریاچه گفت: این دستگاه‌ها علاوه‌ بر همکاری در اجرای راهکارهای ۲۷ گانه، اطلاع‌رسانی به جوامع محلی و فرهنگ‌سازی استفاده بهینه از آب در بخش‌های مختلف، اقدامات بسیار خوبی همچون لایروبی آجی‌چای، طرح‌های آبیاری تحت فشار و انتقال با لوله، نصب کنتور هوشمند، راه‌اندازی اکیپ‌های گشت و کنترل و انسداد چاه‌های غیرمجاز، تفسیر نقشه‌های هوایی و عملیات زمینی کاداستر اراضی را نیز انجام داده‌اند.

رحمتی در همین راستا ادامه داد: علاوه بر این موارد، پروژه‌های مختلفی همچون انتقال پساب تصفیه‌خانه‌های تبریز، آذرشهر و عجب‌شیر، شناسایی کانون‌های تولید ریزگرد و تثبیت آن‌ها، احداث شبکه‌های فرعی و آبیاری زهکشی، جایگزین کشت‌های گلخانه‌ای و جلب مشارکت‌های مردمی در استان با اعتباری بالغ بر هشت هزار میلیارد ریال انجام شده است.

به گفته وی اجرای شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی به وسعت سه هزار و ۲۲۲ هکتار، تهیه نقشه کاداستر برای ۱۴۴ هزار هکتار، اجرا و لوله‌گذاری و انتقال آب به طول ۷۶۵ کیلومتر، آبیاری بارانی و قطره‌ای حدود چهار هزار و ۶۰۰ هکتار، رهاسازی ۴۶۰ میلیون مترمکعب از آب پشت ۴۴ سد موجود، لایروبی رودخانه آجی چای و اتصال آن به پیکره دریاچه ارومیه به طول ۸۰ کیلومتر، اجرا مدول دوم فاضلاب تبریز، انسداد بیش از دو هزار و ۹۱۶ حلقه چاه غیرمجاز، نصب یک هزار و ۹۵۱ کنتور هوشمند و احداث ۱۷ هکتار گلخانه از دیگر اقدامات مهمی است که برای جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه انجام شده است.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به انتقال آب از تونل زاب به دریاچه ارومیه گفت: با بهره برداری از این پروژه، ۶۵۰ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه ارومیه هدایت شده و از خشکی آن جلوگیری می کند.

وی همچنین اظهار کرد: با اجرای مدول دوم فاضلاب تبریز نیز بیش از ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب به پیکره دریاچه ارومیه وارد می شود. با توجه ویژه دولت به احیای دریاچه و اجرای پروژه های متعدد در این زمینه، همه ساله نزدیک به یک میلیارد مترمکعب آب به دریاچه ارومیه منتقل شده است.

وی همچنین در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه بارش های موسمی و فصلی، تنها عامل نجات دریاچه از خشکی نیست ابراز کرد: مشابه همین بارش‌ها در زمان فعالیت دولت های نهم و دهم نیز وجود داشت اما وضعیت دریاچه روز به روز به سمت خشکی کامل حرکت می کرد.

رحمتی همچنین خواستار استفاده بیشتر از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد و رسانه‌ها برای موضوعاتی همچون آگاه‌سازی مردم برای استفاده بهینه در مصرف آب و اصلاح الگوی کشت در حاشیه دریاچه ارومیه تاکید کرد.

بر اساس گفته وی، در صورت موافقت دولت، مرکز پژوهشی دریاچه ارومیه به صورت دائمی نیز در استان راه اندازی خواهد شد.

این گزارش می افزاید، طی زمستان ۱۳۹۷ و بهار ۱۳۹۸ به واسطه افزایش میزان آب ورودی به دریاچه، تراز آن طی چند ماه بیش از یک متر افزایش یافت و امید زیادی را در راستای احیای این دریاچه ایجاد کرد؛ اگرچه در ماه‌های بعدی و به واسطه کاهش آب‌های ورودی و تبخیر آب، تراز دریاچه روند کاهشی داشت ولی سطح آن در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته همچنان بالاتر بوده است.

با وجود این افزایش نسبی تراز، نمودار تغییرات ۳۰ ساله دریاچه ارومیه بر پایه داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که این دریاچه هنوز با روزهای خوب خود فاصله زیادی دارد و افزایش بارش‌ها و استفاده بهینه از منابع آبی بر اساس سیاست‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌تواند ضمن ادامه روند افزایش تراز آب این دریاچه، به احیای کامل آن بیانجامد.

قبل از تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه تراز این حوزه آبی بسته سالانه به طور متوسط ۴۰ سانتی‌متر کاهش می‌یافت اما در سایه اقدامات دولت تدبیر و امید، روند خشک شدن آن متوقف شد.

هرچند تراز یک‌هزار و ۲۷۴ متر به عنوان ارتفاع اکولوژیک دریاچه ارومیه اعلام شده‌ ولی این دریاچه در تراز یک‌هزار و ۲۷۲ متر هم شرایط مطلوب خواهد داشت و بیش از ۹۵ درصد کانون‌های ریزگرد آن رفع خواهد شد.

دریاچه ارومیه در قالب طرح‌های ستاد احیا قرار است ظرف مدت ۱۰ سال /از ۱۳۹۴/ به تراز اکولوژیک خود برسد که حدود یک‌ونیم تا ۲ سال از برنامه عقب است؛ این دریاچه از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع به خشک شدن کرد و بنا بر آمار بین‌المللی تا سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۸۰ درصد از مساحت آن خشک شد.